გოდერძი ჩოხელისეული წერის მანერა, სტილი თუ თხზვის სპეციფიკა „მხატვრული გაუცხოების პრინციპებითა და პირობითობებითაა აღსავსე" (ბრეგაძე 1984: 128). რომაელი პლავტუსის მიერ ნათქვამი „ადამიანი ადამიანისათვის მგელია" თავისებურად ტრანსფორმირდება გ. ჩოხელის შემოქმედებაში. არქაულ-მითოლოგიური მგლის ფენომენი იქცევა ხასიათად. მგლობა, როგორც ასეთი, ადამიანის არსებობის ფორმად და სახეობად მოგვევლინა. ოღონდ „მგლობა აქ არის „სიცრუე, სიყალბე, სისასტიკე, სიხარბე, ზღვარგადასული ეგოიზმი" - (შდრ. წიბახაშვილი 2012: 4). ბუნებრივია, ადამიანის ღმერთთან დაშორებას მოჰყვა მისი გაორება. შესაბამისად, ხორცმა კარი გაუხსნა ათასგვარ ვნებას. კაცის ბუნება თავის თავშივე გაორდა, გაწყდა კავშირი სულსა და ხორცს შორის. მგლობა შედეგია სწორედ ამ დარღვეული ჰარმონიისა, ცოდვაში მყოფობისა. მგლობა, ზოგადად, განზოგადებული სახელიცაა და გულისხმობს დევ-ეშმაკებსაც. როგორც „დევების ნასოფლარის" ერთი პერსონაჟი იტყვის: „ახლა ხალხი მოექცა დევ-ეშმაკებად და დევ-ეშმაკებს აქ რაღა გააჩერებდა" (ჩოხელი 2001: 168). ასე ჩაენაცვლა ადამიანურსა და ღვთიურს მგლური და დევეშმაკური. ასპარეზზე გამოსულ უკეთურებასა და ბოროტებას ლეგიტიმური ასპარეზი მიეცა.

გ. ჩოხელის შემოქმედებაში ადამიანები პირობითად ორ ჯგუფად შეგვიძლია დავყოთ: სიკეთით აღსავსენი და მგლობით დაღდასმულნი. ამ თვალსაზრისით, თავად მწერლის პოზიციაც აშკარაა და არ საჭიროებს განსაკუთრებულ კვლევას: „ბუზების საქმე ბზუილია და უნდა იბზუვლონ, აბა, რა უნდა ქნან?! შენ ეგა თქვი, ადამიანების საქმე რომ ადამიანობა არის და კი არ ადამიანობენ, მგლობენ და გველობენ. ამას, რა თქმა უნდა, ყველაზე არ ვამბობ, თორემ ზოგი კაცი იმაზე მეტ ადამიანობას გასწევს, ათასიც რომ ვერ შეძლებს. ბუზები კი მშვენივრად ბუზობენ და ბზუიან". ბევრს ფიქრობს მწერალი სამგლო საქმეზე, მგლობის ურყევ კანონებზე, იმაზე, რომ მთელ ქვეყანაზე მგლის სუნი ტრიალებს, რომ, თუ კაცი ერთხელ მგლის გზას დაადგა, ადამიანებისას ივიწყებს და ამიტომაც თითქმის ყოველდღე სამგლეთს ემატება ერთი მგელი. სწორედ სრული დეჰუმანიზაციის გამო „ისედაც ბინდისფერი სოფელი კიდევ უფრო ბინდისფრდება" (ჩოხელი 2001: 386). ამ ფონზე ბუნებრივად ჟღერს მწერლის რიტორიკული შეკითხვა: რად ახვევია ჩემს არსებას ეს საწუთრო, ნისლივით მღვრიე?! შეუჩერებელი პროცესი ადამიანთა მგლობისა ააშკარავებს და ამწვავებს იმის განცდას, რომ დაიწყო სიკეთის დრამა, დადგა აპოკალიფსური დრო. საშიშროება რეალურია: „ადამიანმა დაკარგა ნიჭი ადამიანური ცოდვა-მადლის შეგრძნებისა, გახდა უგრძნობი" (ჩოხელი 2002: 112).

„სულეთის კიდობანში" გოდერძი ჩოხელი ერთ იშვიათად უცნაურსა და ამაღელვებელი ხასიათის ამბავს გვიზიარებს. ამ პატარა ჩანართს „სულეთის კიდობანში" ჰქვია „ვეფხისტყაოსანი" (ჩოხელი 2001: 61-63), სათაურის ქვემოთ კი ფრჩხილებში გატანილია: „საიდუმლო ინფორმაცია მზექალზე, რომელიც სიკვდილის მერე უცნაურად დაიტირეს". მოთხრობა შეკითხვით იწყება, - რა არის ადამიანი? ავტორს ამ შემთხვევაში არ აინტერესებს სამყაროს გვირგვინის ხასიათის თავისებურება, მისი ძლიერი თუ სუსტი მხარეები. შეკითხვა ადამიანის ამქვეყნად ყოფნის რაობას განსაზღვრავს და პასუხიც ზუსტად ასეთივე აქვს: „ხანი, მანძილი, დრო დაბადებასა და გარდაცვალებას შორის" (ჩოხელი 2001: 61). ამის შემდეგ გვახსენებს იმას, რომ ადამიანი, როგორც ხატი ღვთისა და ტაძარი სულისა წმინდისა, არის „ღმერთის სული", რომლის ჭეშმარიტი ტარებისთვის შემოქმედმა მოგვცა ღვთის სიტყვა. ასე შემოდის ნაწარმოებში სიტყვის, როგორც არსებულთაგან აზრამდე ყველაზე არამატერიალურისა და ყველაზე ხელშესახების, ფენომენი. გ. ჩოხელისთვის სიტყვის ბუნება სრულიად განსაზღვრული და დეტერმინებულია. მისთვის სამყაროს უნივერსალიზმი გაცხადებულია სიტყვით, რომ ღვთაებრივი და ადამიანური ერთმანეთს „ხვდება", ერწყმის და ითხოვს სიტყვაში. ადამიანი ღმერთს ენის, სიტყვის გზით უკავშირდება, საკუთარი არსებობის საზრისსაც და რაობასაც ამ ფორმით შეიცნობს. წმ. იოანე მოციქულის დეფინიცია - „პირველად იყო სიტყვა და ღმერთი იყო სიტყუა იგი" (ინ. 1, 1) ღვთაებრივის გაცხადებაა, სიტყვის უმაღლესი ფუნქცია და ადამიანის პირველარსთან ზიარების საშუალებაა. სიტყვა აერთებს ერთმანეთთან მაკრო და მიკროკოსმოსს, სამყაროსა და ადამიანს. სიტყვის განცდაც და გააზრებაც ყველაზე ხელშესახებად მწერალს „ვეფხისტყაოსნის" სიბრტყეზე წარმოუდგენია და სწორედ ამის გამო ტექსტში განსახოვნებული ტრაგედია აგრესიისა და ძალადობის ერთგვარ მოდიფიკაციად იქცევა, როგორც თანამედროვე სამყაროს, ყოფიერების თანმხლები ფაქტორი. გ. ჩოხელისეული „ვეფხისტყაოსნის" შინაარსი ასეთია: გუდამაყარში ცხოვრობდა ულამაზესი გოგო, რომელსაც მზექალს ეძახდნენ. ბავშვობიდან ავი სული აწვალებდა მზექალს, ხანდახან დამუნჯდებოდა და თვეობით ხმას არ იღებდა. დაჰყავდათ მკითხავებთან, ხოცავდნენ შესაწირ საკლავს, მაინც არაფერი შველოდა. სოფელში მოიყვანეს პატარძალი, რომელმაც წერა-კითხვა იცოდა და, რომელსაც მზითევში უკვდავი „ვეფხისტყაოსანი" მოჰყვა. ერთხელაც პატარძალმა „ვეფხისტყაოსანი" წაუკითხა მზექალს. ამ დღიდან ბავშვმა მოსვენება დაკარგა. ნაირ-ნაირ სამკაულებს ჩუქნიდა, რათა კიდევ ერთხელ წაეკითხა მისთვის ეს წიგნი. რამდენიმე თვეში მთელი „ვეფხისტყაოსანი" ზეპირად ისწავლა. ამის შემდეგ ავი სული განშორდა, აღარ დამუნჯებულა, გამოკეთდა, გახალისდა. გავიდა დრო და მზექალი გათხოვდა. ასე ეგონა, ტარიელს ან ავთანდილს მისთხოვდა და ერთი სული ჰქონდა, ქმრისთვისაც წაეკითხა ეს წიგნი. დროს ურჩევდა, მაგრამ, ვაი, რომ ვერ შეურჩია!!! ერთხელაც მკისას თავის ქმარს უთხრა:

- „ვეფხისტყაოსანს" უნდა მოგიყვე.

- „ვეფხისტყაოსანი" კი არა, სამკალს მიხედე, თორემ ტყავს გაგაძრობ - მკვახედ მიუგო ქმარმა.

მზექალს უნდოდა რაღაც ეპასუხა, მაგრამ, როგორც ბავშვობაში, ახლაც ენა ჩაუვარდა.

- შენ რა, სიტყვის თქმის ღირსად არ მთვლი? - დაუღრიალა ქმარმა და სახეში მაგრად გაულაწუნა.

მეორე დღეს თავიხეზე ჩამოკიდებული ნახეს მზექალი. გულში „ვეფხისტყაოსანი" ჰქონდა ჩახუტებული...

მზექალის სახე ჩვენს ცნობიერებაში შემოდის, როგორც რომანტიკულისა და ანტირაინდულის კონფლიქტში ტრაგიკულად დამარცხებული და დაღუპული მწარე რეალობის სილუეტი. სწორედ აქ, ამ პატარა ამბავში, სიტყვა იქცევა ბედისწერად. ის განსაზღვრავს ადამიანის ეთიკურ რაობასა და მისი ბუნების სისრულესაც. მწერალმა ავი სულით შეპყრობილი მზექალის მკურნალად „ვეფხისტყაოსანი" წარმოგვიდგინა. ეს ეპიზოდი ბუნებრივად გვახსენებს „წმინდა იოანესა და ეფთვიმეს ცხოვრების" იმ ეპიზოდს, რომლის მიხედვითაც ექვთიმე „ჟამსა სიჭაბუკისასა დასნეულდა", მშობლიურ ენაზე ვეღარ საუბრობდა. შეშფოთებული მამა ღვთისმშობელს ავედრებს შვილს. დედა ღვთისა კი ასე ანუგეშებს: „არარა არს ვნება შენთანა, აღდეგ, ნუ გეშინინ და ქართულად ხსნილად უბნობდი" (ქართულად დაუბრკოლებლად/თავისუფლად ისაუბრე)! ამის შემდეგ მშობლიურმა ენამ ისევ დაივანა ეფთვიმეს სულსა და სხეულში. ენასთან, როგორც სასიცოცხლო ძალასთან, შერწყმამ აღადგინა მომაკვდავი ჭაბუკი ისე, როგორც იაკობ გოგებაშვილის ცნობილი მოთხრობის მიხედვით, იავნანამ - ყველაზე მშობლიურმა დედურმა ჰანგმა - ცნობიერება დაუბრუნა გაუცხოებულ ქეთოს. მშობლიური ენის წიაღი თხზულებაში სიცოცხლის წყაროდაა მიჩნეული, რადგან, როცა ქართული ენის ძალა და მადლი დაკარგა, როცა „არცაღა სიტყუა დაშთომილი იყო მის თანა და არცა ÃმაÁ", ბავშვი მაშინ დასნეულდაო - გვაუწყებს აგიოგრაფი (ძეგლები 1967: 60). წმინდა ეფთვიმე ლოგოსის ძალით განიკურნა, ი. გოგებაშვილის მოთხრობის პერსონაჟმა, ქეთომ, მელოსით დაიბრუნა ცნობიერება, გ. ჩოხელის მზექალი კი „აღადგინა" რუსთაველის სიტყვამ, „ვეფხისტყაოსნის" მხატვრულ-ესთეტიკურმა სამყარომ.

მზექალის მეუღლის ფარული, მაგრამ ტოტალური ძალადობა ქართული ოჯახის წიაღში დავანებული ნაცნობი ჭირია. მეუღლე ერთდროულად ფიზიკურადაც ძალადობს ცოლზე და - ფსიქოლოგიურადაც. ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, თითქოს ძალადობა და აგრესია მისი ქცევის რიტმი, წესი და რეჟიმია. გ. ჩოხელი ფრთხილად გვეუბნება, რომ აგრესია საშიში ქცევაა, რომელიც არა მხოლოდ შეურაცხყოფს, ამცირებს, ზიანს ან ტკივილს აყენებს აგრესიის ობიექტს, არამედ, შესაძლოა, ლეტალურ შედეგამდეც მიიყვანოს. როგორც ფსიქოლოგიაშია ცნობილი, აგრესიის ფორმები - ვერბალური, მენტალური თუ ფიზიკური - ძალადობაზე უფრო საშიშია და ბიო-ფსიქო-სოციალურ მოვლენად განიხილება.

ზოგადად, ოჯახს თავისი ფუნქციები აქვს და ბედნიერება მის წევრებს შორის სწორედ ამ ფუნქციათა ჰარმონიაზეა დამოკიდებული. მზექალს არ აკლდა მშობლებისაგან ყურადღება და მზრუნველობა, თუმცა მკითხველისთვის უცნობია, რა ხდებოდა ახალ ოჯახში, ქმრის სახლში. ამ მცირე ინციდენტით კი ზოგიერთი შესაძლო და კონფლიქტის მაპროვოცირებელი რეალობის დაზუსტებაა შესაძლებელი, კერძოდ: თვალსაჩინოა ცოლ-ქმარს შორის არსებული გაუცხოება. ჩვენ ვხედავთ, რომ მზექალს არ აქვს მეუღლესთან კომუნიკაცია, დიდხანს ელოდა დროს, რათა მისთვის წაეკითხა „ვეფხისტყაოსანი". დროს ურჩევდაო, - შენიშნავს ავტორი. მკითხველი ხედავს, რომ მზექალის რომანტიკისა და სურვილების რეალიზაციის დრო არ დადგა. ცხადია ისიც, რომ თბილი ურთიერთობა ცოლ-ქმარს შორის არ სუფევს. ქმარი აშკარად მოძალადეა - უხეში და თავნება. არსად ჩანს საერთო სულიერ-კულტურული ფასეულობები. ამიტომ, შეიძლება ითქვას, რომ მზექალი დისჰარმონიული ოჯახის მსხვერპლია. მართალია, ის ემოციურ-ნევროტული ფიგურა იყო და ბავშვობიდანვე ჰქონდა პრობლემა, რომელსაც შესაძლოა, სოციუმიდან მისი მარგინალიზაცია და სტიგმატიზაცია გამოეწვია, მაგრამ „ვეფხისტყაოსანმა" ყველაფერი თავის ადგილას დაალაგა. სამაგიეროდ, ქმარი, რომელმაც არ იცოდა მზექალის ბავშვობისდროინდელი პრობლემები, უფრო ექსტრავერსია და ნაკლები ემოციურობა ახასიათებს. ეს ემოციური დისბალანსი უკვე ქმნის ხელისშემშლელ განსხვავებას. მზექალის მეუღლის თავისებურება იმაშიც გამოიხატება, რომ მისი ფიზიოლოგია დაუფლების ენერგიაში ვლინდება. ამიტომ, მათ შორის სიყვარული, როგორც რთული ემოცია, თითქმის არ განიხილება.

მაღალ ხარისხში სიყვარული გამთლიანების საშუალებაა. ამიტომაცაა ქორწინება საკრალური, „ერთ ხორც" ქცევას რომ გულისხმობს. ქმარს მზექალთან ურთიერთობაში უნდა დაეხვეწა საკუთარი ეროსი, მაგრამ მათ შორის ვერ შედგა სულისა და აზრის ლტოლვა, ანუ მეგობრობა და თანამოაზრეობა.

გ. ჩოხელის მზექალი მსხვერპლია, რომელიც საკუთარ არსებაში ატარებს გაუხარელი ადამიანის სტატუსს. ერთადერთი რეალური მკურნალი მისი სულისა და ხორცისათვის აღმოჩნდა „ვეფხისტყაოსანი" - ამ ტექსტმა დაუბრუნა მას ცხოვრების ხალისი, მისცა სასიცოცხლო ძალა, ბედნიერების განცდა. „ვეფხისტყაოსანმა" ძლიერი ემოცია დაბადა მზექალში და ამ ძლიერმა ემოციამ განსაზღვრა ძლიერი მიჯაჭვულობაც. ასე ფაქიზად შემოაპარა მწერალმა უკვდავი „ვეფხისტყაოსნის" სიტყვის მაგიური ძალა, მისი განუზომელი მნიშვნელობა - სიცოცხლესთან წილნაყარი.

„ვეფხისტყაოსნით" დაიწყო მზექალის ახალი ცხოვრება, მისი სიცოცხლე გაგრძელდა რუსთაველის ესთეტიკაში. შოთა რუსთაველის პოეტური სიტყვით ცხოვრებაშეცვლილმა მზექალმა დაიწყო ფარდაგების ქსოვა, რომლებზეც გადაჰქონდა „ვეფხისტყაოსნის" სამყარო: ტარიელი, ავთანდილი, ფრიდონი, ნესტან-დარეჯანი, თინათინი, თამარ მეფე, თავად რუსთაველი და კიდევ ქაჯებთან ხმალდახმალ მებრძოლი ქართული ლაშქარი. სამი ფარდაგი მოქსოვა პატარძლისათვის და ასე შეიძინა მისგან სამზითვო „ვეფხისტყაოსანი". ცხოვრება კი თავისი მკაცრი და დაუნდობელი კანონებით მშვენიერისა და ამაღლებულისთვის იშვიათად მოიცლის ხოლმე. ამიტომაც, მზექალის რომანტიკული სული და ცხოვრება შეუთავსებელი აღმოჩნდა სასტიკ და დაუნდობელ რეალობასთან. ნოველის მიხედვით, რუსთაველის „ვეფხისტყაოსანი" მზექალის ბედისწერად იქცა. პრაგმატულმა ქმარმა - წუთისოფლის ამაო ფუსფუსში ჩართულმა - ვერც დაინახა და ვერც თანაუგრძნო საკუთარ მეუღლეს, რომელიც რუსთაველის პოემის წარმოსახულ რეალობაში ცხოვრობდა.

მზექალს ერთდროულად აკლდა ქმრისგან აღიარებაც, სითბოც და კომუნიკაციაც. გ. ჩოხელის მთავარი სათქმელი აქაც ნათელია - რეალობის ტრაგიზმს განაპირობებს ის, რომ ღირებულებებისა და მხატვრული სიტყვის მწვავე კრიზისია. სადაც რუსთაველის სიტყვა არ განიცდება, არ ხმიანებსა და აღარ მნიშვნელობს, იქ რაიმე ტიპის რომანტიკასა და სულიერ ღირებულებაზე საუბარი უკვე გროტესკულ სახეს იღებს. ამდენად, შეიძლება ითქვას, რომ მზექალი „არსებობის პარადოქსი" (ბ. რასელი) იყო. მისთვის რუსთაველის სიტყვა, მისი პოემა არა მხოლოდ მთავარი ფაქტორი გახდა პიროვნული თავისუფლებისა, არამედ - სიცოცხლის, არსებობის გამართლება. მზექალი თავის თანატოლებს უკითხავდა და აცნობდა „ვეფხისტყაოსანს". მისი ამ ძალისხმევის მიღმა იკითხება მიზანიც - რუსთაველის ესთეტიკას აზიაროს სხვა. თუმცა, ეს ვერ შეძლო საკუთარ მეუღლესთან; როცა დააპირა, მეორე მხრიდან მიმღებლობისა და თანაგანცდის ნაცვლად, არაპროვოცირებული აგრესია დახვდა. მისი პიროვნული ტრაგიზმი ამგვარმა მოცემულობამ უფრო გაამძაფრა. დაკარგული ადამიანობის, სიყვარულის, იმედის სივრცე სიცოცხლის ტრაგიკულ აღსასრულს დაბადებს. გ. ჩოხელი მზექალის ცხოვრების ჩვენებით გვესაუბრება ყოფიერების კრიზისის სიმწვავის შესახებ. ბედისწერის ტრაგიკული შეგრძნების ახალ ტიპს გვთავაზობს მწერალი.

„ტრაგიკულის გრძნობა" (გ. ქიქოძე) და მასთან დაკავშირებული ბედისწერის პრობლემა გ. ჩოხელთან მასშტაბურად და პერმანენტულად ვლინდება. „ვეფხისტყაოსნის" ასეთი სიყვარული მზექალის თვითმყოფადობის, იდენტობის მარკერია. თუ ადამიანი, მართლაც, მანამ ცოცხლობს, ვიდრე ვინმეს უყვარს, მაშინ მზექალის სიცოცხლე დასრულდა, როცა ეგონა ავთანდილს ან ტარიელს მივთხოვდიო. „ვეფხისტყაოსნის" სამყაროში ჩარჩენილმა რეალობა ვერ დაინახა და, როცა დაანახვეს, იმდენად დიდი აღმოჩნდა უფსკრული წარმოსახულსა და არსებულს შორის, რომ მან თავად გამოუტანა განაჩენი საკუთარ არსებობას. მზექალის თვითმკვლელობა არ იყო აბსურდის შეცნობა და აღიარება, რომელსაც ამბოხი უნდა მოჰყოლოდა (ა. კამიუ). თუ საკითხს რაფსოდიის პრინციპით დავუბრუნდებით, ისმის შეკითხვა: სად არის ის ტოპოსი, რომელიც მზექალს ბედნიერებას მოუტანს? ხომ არ არის ამ ტრაგიზმის მთავარი „დამნაშავე" თავად მზექალი (თუ დამნაშავის ძებნა აზრს კარგავს)?! მას ხომ დოქსალური წარმოდგენები ჰქონდა რეალობის შესახებ, მან ხომ ვერ იპოვა საკუთარ თავში ძალა, ადეკვატურად დაენახა და შეეფასებინა ცხოვრება/რეალობა? ამ შემთხვევაში სკრიპტორია (გ. ჩოხელი) პასუხისმგებელი არსება, რადგან ჩვენი ენის სივრცეში ქმნის იმ ტიპის ტექსტს, რომელიც წაკითხვისთანავე გაგარინდებს. თანამედროვე ადამიანს აკლია აღიარება, კომუნიკაცია და სითბო მეორე ადამიანისაგან. ზუსტად ამ მწვავე დეფიციტს განიცდიდა მზექალიც, რომელსაც აღარ გააჩნდა სარეზერვო გეგმა ალტერნატივისათვის.

სულშეკრული კითხულობ მზექალის გაუხარელი, უიღბლო, განწირული, გარიჟრაჟიდანვე დაწყევლილი ცხოვრების შესახებ, თუმცა მწერალი მისი თვითმკვლელობით არ სვამს წერტილს. გარდაცვლილს დატირება უხდება - ეს არის როგორც ქართული, ისე, ზოგადად, ქრისტიანული ტრადიცია: „მკვდარსა ზედა სტიროდე" (ზირ. 22, 9) ან „მკვდარსა ზედა გარდამოადინენ ცრემლნი" (ზირ. 38, 16) - გვირჩევს ისო ზირაქი. „ცრემლოოდა იესოც" თავის მეგობარ ლაზარეს. ტირიან მთაშიც, ოღონდ ლექსად, და ლექსად დაიტირეს მზექალის სიკვდილიც. ეს ლირიკული ტრაგიზმი, რომელიც ასე შთამბეჭდავად შემოდის ნოველაში, გვამზადებს კიდევ უფრო მძიმე დასასრულისთვის: მზექალის ლექსად დატირებაში იყო თხოვნა, უდიდესი თხოვნა, რომელსაც მას აბარებდნენ საიქიოში:

„სად მიხვალ, მთვარის საყურევ,

ცის ოქროს ღილის სადარო,

ღმერთსა ვთხოვთ, ეგ შენი წიგნი

საიქიოშიც ატარო"...

გ. ჩოხელის ნარატიული დისკურსი სრულ უიმედობას გვიჩვენებს. აღმოჩნდება, რომ თავიხეზე ჩამოკიდებულ მზექალს გულში ჰქონდა ჩაკრული „ვეფხისტყაოსანი", მაგრამ საფლავში არ ჩაატანეს წიგნი. მღვდელმა ნება არ დართო, ღვთისა და სიყვარულის სადიდებელი პოემა თვითმკვლელისთვის ჩაეტანებინათ!!! ტრაგიზმს ტრაგიზმი დაემატა და ასეთი დასასრულის პირისპირ სრულიად განიარაღებული დარჩა მკითხველი.

ასე მოწოდებული ექსპრესიული და ემოციური ინფორმაცია ზუსტად გვაგრძნობინებს ტექსტის ნარატიულ და მხატვრულ შრეს, მის ფაქტურასაც და ტექსტურასაც. გ. ჩოხელის „ვეფხისტყაოსანში" შინაგანი დიალოგი - კავშირი ტექსტსა და მის ლოგიკასთან - აზრის განვითარების საშუალებად წარმოდგება, მაგრამ ამ ჯადოსნურ წრეში მხოლოდ სევდის ცრემლი ახრჩობს მკითხველს და რომანტიკული გამოსავლის იმედად რჩება.

ყოველი ნაწარმოები ხომ რაღაც გზავნილი ან მინიმუმ სიგნალია მკითხველისთვის. ზედმეტი სპეკულირება რომ არ გამომივიდეს ე.წ. ინტელექტუალური თეზაურუსით, მოკლედ ვიტყვი: გ. ჩოხელის რეფლექსიის ნაკადი მაინც მიემართება იქითკენ, რომ მზექალის ბედით შექმნას ონტოლოგიურად გააზრებული ექსისტენციური ნიღაბი და დაგვაყენოს ყოფიერების ტრაგიზმის პირისპირ, თანაც ისე, რომ თავად არაფერში ჩაერიოს, თითქოს განზე დგას. ჩოხელის ინტენცია, მისი განზრახვა პიროვნების რეპრეზენტაციული ფუნქციის მინავლებაშია საძიებელი. მთავარი შეკითხვა კი შეკითხვადვე რჩება: ნუთუ ამ წუთისოფელში გაუღიმებელი მზექალი მარადიული ცხოვრებისთვისაც თვითმკვლელის უიმედო ბედს გაიზიარებს; დიდი რუსთაველის უკვდავი პოემა მისთვის წყევლად იქცა თუ ბედისწერად?! - არავინ იცის. ტექსტის მწვავე შინაარსი გრძელდება მკითხველში და მისი ფინალიც, ამ შეკითხვებზე პასუხთან ერთად, იდუმალებით მოცული დარჩება.

ლიტერატურა:

ბრეგაძე 1984: ბრეგაძე ლ., „ცისკრის" პროზა 1983 წელს. ჟურნ. „ცისკარი", 1984, #9.

ჩოხელი 2001: ჩოხელი გ., „სულეთის კიდობანი". თბ., 2001.

ჩოხელი 2002: ჩოხელი გ., „მგელი". თბ., 2002.

ძეგლები 1967: ძველი ქართული ჰაგიოგრაფიული ლიტერატურის ძეგლები, II, XI-XV სს. თბ., 1967.

წიბახაშვილი 2012: წიბახაშვილი გ., გოდერძი ჩოხელის ანდერძ-ამაგი. კრებ. „გოდერძი ჩოხელი - შემოქმედება საზღვრებს გარეშე", საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენცია, მასალები, თბ., 2012.